Υπάρχουν δυο σχολές σκέψης για το πως κανείς μπορεί να σχηματίσει γνώμη πάνω σε μια τρέχουσα κατάσταση. Η μία υποστηρίζει πως πρέπει να διατηρείται μια απόσταση ασφαλείας από το θέμα, ώστε ο παρατηρητής να μπορεί να κρίνει χωρίς το μούδιασμα της συμμετοχής. Η άλλη υπερασπίζεται την ανταπόκριση από την πρώτη γραμμή, και την συμμετοχή στον χορό όσο τα κάρβουνα είναι ακόμα ζεστά. Η πρώτη προσπαθεί να εξάγει γενικά συμπεράσματα αφότου η κατάσταση στρογγυλευτεί, ενώ η δεύτερη επιδιώκει να καταγράψει τις λεπτομέρειες πριν αυτές διαλυθούν μέσα στην οικειότητα.
Μα βέβαια, υπάρχει και μια τρίτη στάση: η κουβέντα του καφενείου. Ας μην την υποτιμάμε καθόλου, αφότου μέσα από αυτή διαμορφώνεται η «κοινή γνώμη». Επειδή είναι «κοινή» και εύκολη, έχει δυστυχώς την τάση να ξεφεύγει από τον φυσικό, καφενειακό της χώρο. Σύμφωνα με το δικό της λεξιλόγιο, «έρευνες λένε» πως είναι η κυρίαρχη στάση στην μετά το διαδίκτυο εποχή, και πως είναι πολλά εκείνα τα «δημοσιογραφικά» blog που ψαρεύουν για κλικ. Όπως είναι πολλοί οι επίδοξοι δημοσιογράφοι που πρέπει να γράψουν κάτι, οτιδήποτε, ώστε να εξασφαλίσουν τον επιούσιο.
Τι σχέση έχουν τα Pokémon με τα προηγούμενα βαρετά και εύκολα λόγια, από κάποιον που δεν εξασφαλίζει τον επιούσιο γράφοντας; Η σύνοψη έχει ως εξής: πριν λίγες μέρες κυκλοφόρησε στο κοινό το Pokémon GO, μια συμπαραγωγή της Niantic —έστω θυγατρική startup της Google, νυν Alphabet— και της The Pokémon Company —θυγατρική της Nintendo. Φυσικά αποτελεί το θέμα των ημερών, όλοι πρέπει να μιλήσουν για αυτό, αφού ξεπέρασε κατά πολύ σε δημοφιλία το Tinder, επίσης αγαπητό θέμα καφενειακής συζήτησης, και κοντράρει σε χρήστες το περιβόητο Twitter.
Οι ιστορίες που αναπαράγονται σε ξένο και με μερικές μέρες καθυστέρηση στον ελληνικό τύπο είναι πολλές —είναι χρονοβόρα η μετάφραση φαντάζομαι— αλλά αρνούμαι να αναφέρω ενδεικτικά παραδείγματα, επειδή η θεματολογία είναι αντίστοιχη με τα βραδυνά δελτία ειδήσεων. Δηλαδή λαϊκίστικη και χωρίς έρευνα, μπλεγμένη ως συνήθως με καταστροφολογικές προφητείες για τους αφελείς νέους και την απομάκρυνση από την φύση.
Δεν θέλω να υποστηρίξω πως πρέπει όποιος εκφράζει δημόσια γνώμη για τα video games να είναι έμπειρος γνώστης του χώρου, αλλά δεν θα έπρεπε να έχει τουλάχιστον παίξει το παιχνίδι για το οποίο μιλάει;
Οι κινηματογραφικές ταινίες είναι ένα ευρέως αποδεκτό μέσο, επομένως όταν κανείς τολμάει να μιλήσει για μια ταινία χωρίς να την έχει δει, και αρθρώσει ανοησίες περί πλοκής ή σκηνοθεσίας, θα δεχθεί άμεσα τα πυρά των υπολοίπων. Πράγματι ο κινηματογράφος μέσα από την ταχεία και εύκολη αποδοχή του κοινού, έγινε ένα προσφιλές θέμα συζήτησης, και η κινηματογραφική κριτική έχει σε μεγάλο βαθμό εκδημοκρατιστεί. Αλήθεια, τολμάει κανείς να μιλάει συγκεκριμένα για ταινίες που δεν έχει δει, ή γενικά περί κινηματογράφου όταν γνωρίζει μόνο τις εύκολες χολιγουντιανές υπερπαραγωγές;
Σιγά, φυσικά και τολμάει, αλλά δεν αρθρογραφεί σε στήλες κινηματογράφου. Να που συμβαίνει το ανάλογο στις τεχνολογικές στήλες, που έχουν υιοθετήσει την ειδησεογραφία για τα video games. Υπάρχουν και οι λεγόμενοι ειδικοί, σοβαροί δημοσιογράφοι των video games, εκείνοι όμως απολαμβάνουν την προσοχή μόνο όσων επίσης γνωρίζουν τι εστί video game. Η κοινή γνώμη λοιπόν διαμορφώνεται από όσους δεν έχουν ούτε την διάθεση, ούτε τον χρόνο να γνωρίσουν το αντικείμενο για το οποίο μιλάνε. Εκεί που ο κριτικός του κινηματογράφου οφείλει να διαθέσει δυο ώρες για να παρακολουθήσει ένα έργο, ο κριτικός των video games πρέπει να διαθέσει από μία ώρα, έως πέντε, δέκα, είκοσι ή μη χειρότερα, να γνωρίζει και τα προηγούμενα παιχνίδια της σειράς ή άλλα του αντίστοιχου είδους. Θέλω να καταλήξω στο ότι σε ένα μέσο όπου ο χρόνος ολοκλήρωσης —έστω κατανόησης των μηχανισμών— είναι τόσο μεγάλος, είναι αδύνατο να μην αερολογήσεις, ανακριβολογήσεις και λαϊκίσεις αν δεν κάνεις πολύωρο ρεπορτάζ… παίζοντας.
Όπως πάντα, το κοινό που παίζει το Pokémon GO είναι μικρότερο από το κοινό που ενδιαφέρεται για την κατάσταση. Έστω πως κάποιος μπορεί να μιλήσει για το ίδιο το φαινόμενο, χωρίς να έχει μετέχει στο έργο, οπότε ας προσπεράσουμε τις ανακρίβειες, που είναι απαραίτητες για να εντυπωσιάζουν αλλά θα μπορούσαν δεοντολογικά να απουσιάζουν.
Ο δημοσιογράφος λοιπόν, θα μελετήσει την ιστορία της σειράς Pokémon, της οποίας οι δημιουργοί αρνούνται να κυκλοφορήσουν το παιχνίδι σε οικιακή κονσόλα, γιατί επιλέγουν τις φορητές ενώ δοκιμάζουν διάφορους μηχανισμούς για να παρακινήσουν την φυσική επικοινωνία. Μπορεί επίσης να μελετήσει την ιστορία του Ingress, του προηγούμενου παιχνιδιού της Niantic, που χρησιμοποιεί ταυτόσημους μηχανισμούς και έχει εδώ και χρόνια φανατικούς φίλους. Ίσως δεν έχει τόσο χρόνο, οπότε θα σηκώσει το μπλοκάκι του, θα φορέσει άνετα παπούτσια και θα ακολουθήσει στους δρόμους τους πολυπληθείς νέους που αποτελούν το κοινό του παιχνιδιού για να συζητήσει και να μάθει μαζί τους. Ας είμαστε ρεαλιστές: θα σκρολλάρει βαριεστημένα προσπαθώντας να καταλάβει το γιατί. Είναι μια καλή αρχή αυτό, και πέρα από την ίδια εμπειρία του να δοκιμάσει το παιχνίδι, ο δημοσιογράφος μπορεί να παρακολουθήσει τους ανθρώπους που παίζουν μέσα από το παιχνίδι, να δει τι συζητούν εκείνοι. Εξάλλου, το παιχνίδι «επισήμως» έχει κυκλοφορήσει μόνο στις ΗΠΑ, την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία, άρα ακόμα και να θέλει, δεν μπορεί να πάρει μπάλα τους ελληνικούς δρόμους όπου κυκλοφορούν δεκάδες παίκτες όλη τη μέρα.
Μέσα από το διαδίκτυο, θα διαβάσει λοιπόν ιστορίες για φίλους που περπατούν σε νέα μέρη της πόλης τους συζητώντας, γνωρίζοντας νέους ανθρώπους με κοινά ενδιαφέροντα.
Θα δει αμέτρητες selfies από δεκάδες φοιτητές σε νεοσχηματισμένες παρέες, σε πάρκα και πανεπιστημιουπόλεις.
Θα γελάσει με τις πολλές φωτογραφίες αστυνομικών να παίζουν με το δικό τους κινητό μαζί με μαθητές λυκείου σε μεταμεσονύκτιες ώρες.
Θα θαυμάσει την νέα μητέρα που περπατάει χιλιόμετρα για να βοηθήσει τον παραπληγικό γιό της στο παιχνίδι του, ώστε να μπορεί να συμμετέχει στην παρέα των συμμαθητών του.
Θα συγκινηθεί με την ιστορία για δυο παιδιά που έπαιζαν κάποτε Pokémon στο Game Boy, και τις ευτυχισμένες αδελφικές αναμνήσεις που ξύπνησαν πάνω από το μνήμα του χαμένου αδελφού που τυχαίνει να είναι ένα σημείο μέσα στο παιχνίδι.
Θα χαρεί για την καλοσύνη των γονιών που αφήνουν μπάρες δημητριακών και μπουκαλάκια νερό για τα άλλα παιδιά, με εκείνους που δίνουν στους άλλους παίκτες αυτοκόλλητα για τις ομάδες τους μέσα στο παιχνίδι, ή με τον μαθητή που έφτιαξε και χαρίζει ανακλαστήρες σε σχήμα Pokéball ώστε να περπατούν με ασφάλεια το βράδυ.
Θα γελάσει συγκαταβατικά ίσως με τις καφετέριες και τα πολυκαταστήματα που φτιάχνουν ταμπέλες με Pokémon και δίνουν έκπτωση σε όσους παίζουν το παιχνίδι, ή τα μουσεία τέχνης που προσκαλούν το κοινό να πιάσει τα τερατάκια ανάμεσα στις συλλογές τους.
Ο ενσυνείδητος δημοσιογράφος θα αντιληφθεί πως θα πρέπει να κρατήσει την απόσταση που πρέπει από ένα προϊόν μαζικής κατανάλωσης με τα οικεία μοντέλα εισόδων, εμφανή με χρηματικές μικρο-συνδιαλλαγές, είτε αόρατα μέσα από τη συλλογή δεδομένων. Θα μιλήσει για την κατάσταση με σύνεση και έπειτα από έρευνα, χωρίς να επικεντρώνεται σε σπάνια ατυχή περιστατικά επειδή και μόνο είναι προσφιλή, χωρίς να αναπαράγει φάρσες, ανακρίβειες και ανοησίες. Αλλά τι πιο εύκολο για έναν σκληρά εργαζόμενο νέο, να γράφει εύπεπτες τρομακτικές ιστορίες για παιδιά κολλημένα σε οθόνες, για να διαβάσουν βαριεστημένοι γονείς και άλλοι καθόλου κολλημένοι νέοι, μέσα από οθόνες. Αλίμονο, μακάρι ο δημοσιογραφικός λαϊκισμός να αφορούσε μόνο τα Pokémon.